Sağlıklı Gebelik

Gebelikte ilk muayene önemli. Sağlıklı bir gebelik için sağlıklı başlangıç yapılmalı. Gebelik takibi ve doğum için doktorunuzla en kısa sürede görüşüp gebelik öncesi muayene yapılmamışsa muayene olunmalı ve gebelik takibi planlanmalı.

Eğer şu anda hamile iseniz hem bebek hem de kendiniz için riskleri azaltmak, gelişen fetus için sağlıklı bir ortam oluşturmak ve sağlıklı bir bebek elde etmek için birçok şey yapmanız gerekmektedir. Gebelik takibi ve doğumunuz için tecrübeli uygun bir doktor bulmak sağlıklı bir bebek için en önemli adım olacaktır.

Gebelik sadece 9 aylık bir yolculuk değildir. Gebeliğin ilk haftaları bebek için en önemli zaman olup zararlı alışkanlıklardan ve yiyeceklerden uzak durmak bu dönemde çok önemlidir. Bu muayenede annenin sağlık durumu ve hamilelikle ilgili planlar yapılır.

Gebelik sürecinizi etkileyecek sağlık problemleriniz olabilir. Diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon, anemi (kansızlık), tiroit hastalıklar gibi sık görülen hastalıkların gebeliğe ve gebeliğin bu hastalıklara olan etkileri hakkında yeterli bilgi alınmalı. Smear ve kan testleri gibi testler, meme muayenesi gebelik öncesi yapılmamışsa yapılması gerekir.

İlk birkaç hafta bebek gelişimi için en önemli zamandır. Fakat birçok kadın bu dönemde gebe kaldığının farkına bile varmamakta. Kendi sağlığınızı kontrol etmek gebelik planlanmadan önce yapılması gereken en önemli şey olup gebelik öncesi muayenenizi (prekonsepsiyonel muayene) mutlaka yaptırmalısınız. Prekonsepsiyonel muayene yapılmamışsa gebelikte ilk vizitte aynı muayene yapılır.

Ailenin tıbbi hikâyesi:

hipertansiyon, diyabet, mental gerilik gibi durumların tespiti

Genetik test:

kalıtsal genetik hastalıkların araştırılması

Kişisel tıbbi hikâye:

epilepsi, diyabet, hipertansiyon, anemi, alerji gibi gebelikte özel bakım gerektiren durumların tespiti

Önceki ameliyatlar:

eğer varsa geçirilmiş ameliyatların gebeliğe etkisi

Önceki gebelikler:

önceki gebeliklerdeki sorunlar

Aşı durumu:

kızamıkçık tetanos gibi hastalıklara karşı aşılı olup olmadığı

Enfeksiyon durumu:

bebeğe zarar verebilecek cinsel yolla bulaşan yada başka bir enfeksiyon varlığının tespiti.

Gebe kalmadan önce sağlıklı gebelik ve fetal gelişim için önemli 3 besin desteği var. Çoğu kadın gebelik süresince ve süt verme döneminde beslenmenin önemini bilir. Ancak gebelik öncesi dönemde aşağıdaki 3 besin desteği fetal gelişim ve sağlıklı gebelik için önemlidir.

Yine aynı şekilde ilk muayeneden önce başlanılmamışsa başlanılacak besinler

  • Folik Asid: Gebelik boyunca iki kat ihtiyaç duyulan tek vitamindir. Yüksek risk grubundaki kadınlarda (daha önce nöral tüp defekti olan kadınlar) folik asid % 72 koruyucu etki göstererek nöral tüp defekt (omurlarda açıklık) oluşumunu azaltmıştır. Başka bir çalışmada bebeklerin doğum ağırlığında artış ve bebek gelişme geriliğinde ve annede enfeksiyon oluşmasında azalma sağlar.
  • Çinko: Fetal gelişim ve savunma mekanizmaları için gereklidir. Kanda çinko seviyesi %30 altına düştüğünde ve çinko alımı gebelikte azaldığında düşük, erken doğum ve doğum problemlerinde artma olmaktadır. Ayrıca çinko seviyesi düşüklüğünde beyin anomalileri, nöral tüp defekt oranında artışla birlikte düşük doğum ağırlığı ve gebelik zehirlenmesi (preeklampsi ve eklampsi) oranında artış olmaktadır.
  • Esansiyel Yağ Asitleri: Gebelikte önemlidir çünkü yeni oluşan hücrelerin gelişiminde, yeni doku oluşumunda ve organ sistemleri oluşumunda önemli rolleri vardır. Gebelikte esansiyel yağ asitleri seviyelerinde azalma olduğunda sinir sistemi ve vücut gelişiminde yavaşlama olmaktadır. Omega-3 desteği alan kadınlarda erken doğumda azalma ve bebek doğum ağırlıklarında artma gözlenmiştir.

Hayatımızda sağlıklı değişiklikler yapmak iyi olacaktır. Sağlıklı beslenme sağlıklı bebek için ilk şarttır.

Gebelikte Takip Muayeneler

Gebelik süresince annenin ve bebeğin sağlığı kontrol edilmelidir. İlk muayenede bebeğin büyüklüğü ile gestasyonel yaş (son adet tarihine göre olan yaş) değerlendirilir. İki büyüklük uyumlu ve fetal kalp atımı tespit edilmişse sonraki ilk muayene 11.-13. haftalarda yapılır. Eğer kalp atımı tespit edilememişse bir hafta sonra tekrar değerlendirilir.

Bebeğin büyüklüğü ile gestasyonel yaş arasında uyumsuzluk varsa ultrason ölçümüne göre 8.-9. haftalık ölçüm gebelik yaşının en doğru belirlendiği haftalar. Bu ölçümden sonra yine sonraki ilk muayene 11.-13. haftalarda yapılır.

Sonraki Muayene Zamanları

  • 12.Hafta: 11-13 haftalar 2′li tarama zamanı. Bu tarihte yapılan detaylı ultrason bebeğin sağlığı hakkında oldukça fazla bilgi verir.
  • 16. Hafta: 15-19. haftalar 3′li tarama zamanı. 2′li ve 3′lü taramalar ve diğer nedenlerden dolayı amniyosentez yapılacaksa en uygun zaman 17-18 haftalardır. Amniyosenteze bağlı düşük oranı en az olduğu haftalar 17. ve 18. haftalar.
  • 20.Hafta: Gebeliğin ortasına gelindi. Bebeğin gelişimi ve annenin sağlık durumu takip edilir. Detaylı ultrason yapılarak varsa bebeğin gelişimsel problemleri değerlendirilir.
  • 24. Hafta: Şeker yükleme testi yapılır. Gestasyonel diyabet tespit edilirse diyet programı yada insülin tedavisi başlanır.
  • 28. Hafta: Son trimester başlar. Kan uyuşmazlığı olanlarda indirek coombs testi yapılıp kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Bu ve daha sonraki haftalarda bebeğin geliş şekli ve büyümesi, plasentanın yerleşimi ve durumu ve amniyon sıvısının miktarı takipte önemli.
  • 32. Hafta: Takip sırasındaki sonuçlara gerekli olan tetkikler tekrarlanır. Özellikle şekerle ilgili sorunlarda açlık yada tokluk kan şekeri takibi yapılır.
  • 35. Hafta: Yine bebeğin geliş şekli ve büyümesi, plasentanın yerleşimi ve durumu ve amniyon sıvısının miktarı takip edilir.
  • 37. Hafta: Pelvik muayene yapılır. Vajinal normal doğum için pelviste kemik yapının durumu değerlendirilir. Doğumda yapılacak anestezi için gerekli testler yapılır.
  • 38. Hafta ve Sonrası: 38, 39 ve 40. haftalarda haftalık takipler yapılır. NST çekilmesi annenin ve bebeğin durumuna göre istenir.

Eğer 40. haftaya kadar hala doğum gerçekleşmemişse 3 güne bir anne ve bebeğin sağlık durumu değerlendirilir. En geç 42. haftada suni sancı ile olmuyorsa sezaryen ile doğum yaprırılır.

Ne Zaman Folik Asid Almaya Başlanmalı?

Gebe kalmayı planladıktan 3 ay önce folik asid almaya başlanmalıdır. Nöral tüp defektleri gebeliğin ilk 28 gününde geliştiği için gebe olduğunu öğrenmeden önce folik aside başlamak gerekir. Eğer daha önce başlanmamışsa bile gebeliğin ilk ayında bile başlanabilir.

Hangi Yiyeceklerde Folik Asid Var?

Gebeliklerin %50 den fazlası plansızdır. Gebe kalma yaşındaki kadınların folik asidden zengin yiyecekler yemesi tavsiye edilir.

Folik asid içeren yiyecekler:

  • Yeşil yapraklı sebzeler
  • Turunçgiller
  • Fasulye
  • Ekmek
  • Mısır
  • Pirinç
  • Makarna
  • Çilek
  • Pancar
  • Bezelye
  • Kabuklu yemiş

Nöral Tüp Defektli Bebek Sahibi Olma Riski Nasıl Anlaşılır? Olması Nasıl Engellenebilir?

Daha önce nöral tüp defektli çocuğu olan kadınlar en büyük risk altındadır. Folik asid içeren yiyeceklerle beslenmeyen kadınlarda risk altındadır.

Nöral tüp defektinden korunmanın en iyi yolu gebelik planlandığında 3 ay öncesinden günlük 400 mcg folik asid almaktır.

Nöral Tüp Defekt Tanısı Nasıl Konur?

16.-18. haftalarda kanda AFP (alfa-feto protein) bakılarak ve ultrason ile tanı konabilir. Nöral tüp defekti olduğunda kanda AFP değeri artacaktır.

AFP Yüksekliğinin Diğer Sebepleri Neler?

İkizlerde ve plasentada problem olan gebeliklerde AFP seviyesi yükselir. Ayrıca bebekte ileri derecede böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, yemek borusu veya barsak tıkanıklığı, Down sendromu, idrar yolları tıkanıklığı veya osteogenesis imperfekta (kemiklerde kırılganlık hastalığı) olduğunda da AFP seviyelerinde yükselme olur.

AFP Yüksekliğinde Ekstra Yapılması Gereken Testler Neler?

  • AFP tekrarı
  • Ultrason
  • Amniyosentez

Gebelik ve Vitamin (hamilelikte vitamin desteği)

Gebelikte vitamin desteği (hamilelikte vitamin desteği) birçok vitamin ve minerali kapsar. Folik asid, demir, kalsiyum gibi vitamin ve mineral ihtiyacı artar. Vitamin ve mineraller bebeğin büyümesi, gelişimi ve sağlıklı olması için gerekli. Sağlıklı bir gebelik ortamı yaratmak için gebelik öncesi egzersiz ve diyete başlanmalı.

Multivitaminlerin içerikleri çok fazla farklılık gösterebilmekte. Örneğin demir eksikliği anemisi olan demir içeriği fazla vitamin kullanmalı. Bebeğimiz için gerekli vitamin desteği yaparken uygun vitamin seçmek önemli.

hamilelikte-vitamin-destegi

Birçok vitamin yerine mümkün olan en az sayıda içeriği ihtiyaca cevap veren multivitamin kullanmak gebe için daha uygun olur. Size uygun multivitamin doktorunuzun ayarlaması önemli.

Sentetik vitaminler diyetle yetersiz alınan vitaminlere destek olur. Ancak bazı vitaminlerin yüksek doz alınmasının size ve bebeğe yan etkilerinin olabileceği unutulmamalı.

Yağda çözünebilen vitaminler vücutta depolanır. Gereğinden fazla alınırsa karaciğer ve vücut yağ dokusunda birikerek size ve bebeğinize zarar vermeye başlar.

Suda çözünebilen vitaminler ise yüksek dozda alındıklarında vücuttan atılırlar. Ancak yüksek doz sindirim sisteminde rahatsızlık oluşturabilir. Yağda çözünen vitaminler A,D,E,K. Suda çözünen vitaminler B ve C grubu vitaminler.

Hamilelikte Vitamin Desteği ve Gerekli Besinler

Hamilelerin besinlerinde proteinler, karbonhidratlar, vitaminler, mineraller ve yağlar bulunmalıdır. Dengeli bir diyet besinleri almanın en iyi yoludur. Ancak vitamin desteği gereklidir. Vitamin desteği doktor kontrolünde olması gerekir. Vitamin desteği dengeli beslenme olduğu zaman yararlıdır. Vitamin desteği dengeli beslenmeyi sağlamaz.

Hamilelikte vitamin desteğinde gerekli olan vitaminler
Esansiyel Vitamin ve MinerallerNeden İhtiyaç Duyarız?Nereden Alırız?
Vitamin A & Beta Karotene
(770 mcg)
Kemik ve dişlerin büyümesine yardımcı olur.Karaciğer,süt,yumurta,havuç, ıspanak,sarı ve yeşil sebzeler, brokoli, patates, kabak, kavun, sarı meyveler
Vitamin D
(5 mcg)
Kalsiyum ve fosfor kullanımını arttırır, kemik ve dişlerin kuvvetlenmesine yardımcı olur.Süt, yağlı balık, güneş
Vitamin E
(15 mg)
Kas ve kırmızı kan hücreleri kullanırBitkisel yağ, buğday,ceviz,fındık ıspanak, mısır gevreği
Vitamin C
(80 – 85 mg)
Vücudu hasardan koruyan ve demir emilimini arttıran bir antioksidandır,  sağlıklı immün sistemi kurulumuna yardımcı olurturunçgiller, biber, fasulye,çilek, patates,brokoli, domates
Thiamin/B1
(1.4 mg)
Sinir sistemini düzenler, enerjiyi yükseltirTahıl, mısır, et, yumurta, pirinç, makarna, dut, ceviz, fındık, baklagiller
Riboflavin/B2
(1.4 mg)
Gözleri korur, enerji düzeyini korur, sağlıklı cilt oluşumuEt, tavuk, balık, mısır, yumurta
Niasin/B3
(18 mg)
Sağlıklı cilt, sinir sistemi ve sindirim sistemi oluşumuYüksek proteinli yiyecekler,mısır, ekmek, balık, süt,yumurta, yerfıstığı
Piridoksin/B6(1.9 mg)Kırmızı kan hücresi oluşumuna ve bulantı kusmanın az olmasına yardımcı olurTavuk, balık, karaciğer, yumurta,  soya fasulyesi, havuç, lahana,  kavun, bezelye, ıspanak,tahıl,ay çekirdeği, muz fasulye, brokoli, kahverengi pirinç, yulaf, kepek, yerfıstığı, ceviz
Folik Acid/Folate
(600 mcg)
Spina bifida ve diğer nöral tüp defektlerini azaltır, plasentayı desteklerPortakal, çilek, yeşil yapraklı sebzeler, ıspanak, pancar, brokoli, karnabahar, mısır, bezelye, makarna, kabuklu yemiş
Kalsiyum
(1,000 – 1,300 mg)
Kuvvetli kemik ve diş oluşumu,kan pıhtılaşmasını azaltır, kas ve sinir işlevine yardımcı olurYoğurt, süt, peynir, meyve, ekmek, tahıl, koyu yeşil yapraklı sebzeler,
Demir
(27 mg)
Hemoglobin oluşumunu destekler; kansızlık, düşük doğum ağırlığı ve erken doğumu azaltırEt, kurutulmuş fasulye, ıspanak, kuru meyve, tahıl, yulaf ezmesi
Protein
(71 mg)
Amino asid üretimi, hücrelerin yenilenmesiHayvansal ürünler, et, kümes hayvanları, yumurta, süt ürünleri, fasulye, baklagiller, fındık
Çinko
(11-12 mg)
İnsülin ve enzimlerin üretimiKırmızı et, beyaz et, fasulye, kabuklu yemişler, tahıl, mısır, istiridye, sütlü ürünler

Egzersizin Gebeliğe Etkisi

Egzersizin Pozitif Etkisi

Gebelikte egzersiz birçok sorunun çözülmesine yardımcı olur: Dolaşımı rahatlatır. Bunun sonucunda kabızlık, hemoroit (basur), varis, bacak krampları ve ödem daha az olur. Ayrıca sırt kaslarını desteklediği için sırt ağrılarını azaltır.

Gebelikte kadınlar daha  az enerjik hisseder; düzenli egzersiz daha fazla enerjik hissetmenize yardımcı olur: Egzersiz kalp damar sisteminizi daha dayanıklı , kaslarınızın daha kuvvetli olmasını sağlar. Böylece gün içinde daha az efor sarf ederek gün içinde daha fazla enerjik olursunuz.

Egzersiz daha iyi uyumanıza yardımcı olur: Çoğu kadında gebeliğin sonuna doğru uykusuzluk problemi artar. Düzenli egzersiz fazla enerjinin kullanılmasına böylece daha derin ve dinlendirici bir uykuya geçmemize yardımcı olur.

Egzersiz ruh halinizin daha iyi olmasına yardımcı olur: Gebede daha az ruhsal dengesizlik görülür ve kendini kontrol etme daha kolay olur.

Egzersiz sizi doğuma hazırlar: İyi egzersiz yapan gebede doğum daha kısa sürer, daha az ilaca ihtiyaç duyulur ve daha az yorulunur.

Egzersizde Nelere Dikkat Edilmeli

Egzersize başlamadan sağlık durumunuz iyi değerlendirilmeli: Çoğu gebe için egzersiz faydalıyken erken doğum riski gibi yüksek riskli gebelerde egzersiz size ve bebeğe zarar verebilir.

Egzersiz yaparken kan akımı iç organlardan (uterusta dahil) kalp, akciğer ve kaslara kayar: Çok yorucu egzersizde oksijen uterus yerine kas, akciğer ve kalbe yönelir. Kalp hızı seviyemizin uterusa da yeterli oranda oksijen gönderdiğinden emin olmalıyız.

Gebelik ilerledikçe ağırlık merkezi öne doğru kayar ve kolay düşmeye sebep olur: Yüzmek, yürümek ve az zorlayıcı aerobik gebelik için iyi sporlardır. At binme, kayak, tırmanma, futbol, basketbol gibi sporlarda yaralanma ve kolay düşme sık rastlanır.

Egzersiz vücut ısısını arttırır, bebeğin gelişimini etkilenir: Özellikle sıcak havalarda egzersiz yaparken dikkatli olunmalı. Egzersiz sırasında yeteri kadar sıvı alınmalı. Vücut ısısı 38.3 C dereceyi geçmemeli.

Kegel Egzersizi

Kegel egzersizi pelvik taban egzersizi olup rahmi, idrar torbasını ve bağırsakları destekleyen kasların kuvvetlenmesine yardımcı olur. Ayrıca vajen kaslarında kuvvetlenmesini sağlar.

Kegel Egzersizinin Faydaları

Kegel egzersizi yapmış gebelerin doğumları daha kolay olur. Bu bölgedeki kasların kuvvetlenmesi doğum sırasında bu kasları kolayca kontrol edebilmemize yardımcı olur. Bu kasların tonusunun iyi olması mesane ve hemoroitle ilgili problemlerin daha az olmasını sağlar.

Kegel egzersizi doğum sonrası iyileşmeye, mesane kontrolüne (idrar tutmaya) ve pelvik taban kaslarının kuvvetli olmasına yardımcı olur. Kegel egzersizi için en iyi şey ne zaman ve nerede istersen yapabilmesi ve hiç kimsenin bunu fark etmemesi.

Kegel Egzersizi Nasıl Yapılır?

Bu hareket idrar tutmak için yapılan harekettir. İdrar yaparken tutma hareketi yalnızca kasmayı öğrenmek için yapılmalı, idrar yaparken egzersiz yapılmamalıdır. Hastaya çalıştıracağı kaslar iyi öğretilmeli.

Egzersiz doğru yapılmazsa pelvik organ sarkmasını arttırır. Egzersiz sırasında bel ve karın bölgesinde ağrı olmaması gerekir. Bu bölgelerdeki ağrı egzersizin yanlış yapıldığı anlamına gelir. Egzersiz sırasında nefes tutup, göğüs kaslarını kasmak yanlıştır.

Pelvis taban kaslarını sıkmak öğrenilince sıkma ve bırakma işlemi 5-6 saniye aralıklarla yapılmalı. Yani bir dakikada yaklaşık 6 kez sıkıp gevşetilmeli.

Egzersiz sırasında normal nefes alınıp verilmeli.

Egzersiz sırasında bacak kalça ve karın kasları kullanılmamalı.

Gebelikte Egzersiz Rehberi

Eğer gebelikten önce düzenli egzersiz programınız varsa gebelik süresincede mümkün olduğunca egzersize devam etmelisiniz. Egzersiz normal gebelikte düşük riskini arttırmaz.

  • Eğer egzersize gebelikte yeni başlıyorsanız çok yavaş başlamalısınız.
  • Vücudunuzu dinlemelisiniz. Vücudunuz egzersiz seviyesini düşürmeniz gerektiğini size bildirir.
  • Asla nefes nefese kalacak kadar egzersiz yapmayınız.
  • Egzersiz sırasında ayak tabanını destekleyen rahat ayakkabı kullanın
  • Sık sık mola verin ve yeterli sıvı tüketin
  • Çok sıcak havada egzersizden kaçının
  • Engebeli arazide egzersiz yapmayın. Gebelikte eklemlerde gevşeme olduğu için yaralanmalar fazla olabilir.
  • Temas sporları kesinlikle yapılmamalı
  • Ağırlık kaldırılan özellikle üst vücut ve karın kaslarını kuvvetlendiren karın içi basıncını arttıran egzersiz yapılmamalı
  • 2. ve 3. trimesterde sırtınız üzerine yatarak uterusa az kan gitmesine neden olan egzersiz yapmayın
  • Egzersiz sonrası gerilme ve gevşeme yapın
  • Sağlıklı yiyecekler, meyveler, sebzeler ve karbonhidrat tüketin
Egzersizde Uyarı İşaretleri

Egzersizde Acilen Doktorun Aranması Gereken Durumlar

  • Vajinal kanama
  • Olağan dışı ağrı
  • Baş dönmesi
  • Nefes darlığı
  • Çarpıntı ve göğüs ağrısı
  • Vajenden sıvı gelmesi
  • Rahim kasılması
  • Kramplar
  • Çok sıcak, yorgun hissetmesi

En Çok Önerilen Egzersizler

Egzersize başlamadan mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Eğer önceden egzersiz yapıyorsanız bunu gebeliğinize uygun hale getirmelisiniz. Egzersiz sırasında kalp hızınız dakikada 140 atım altında olmalı ve vücut ısınız artmamalı.

Gebelik ve Kegel Egzersizi

Kegel egzersizi yapmış gebelerin doğumları daha kolay olur. Bu bölgedeki kasların kuvvetlenmesi doğum sırasında bu kasları kolayca kontrol edebilmemize yardımcı olur.

Bu kasların tonusunun iyi olması mesane ve hemoroitle ilgili problemlerin daha az olmasını sağlar.

Kegel egzersizi doğum sonrası iyileşmeye, mesane kontrolüne (idrar tutmaya) ve pelvik taban kaslarının kuvvetli olmasına yardımcı olur.

Gebelik ve Yüzme

Gebelikteki en güvenli spordur. Yüzme eklemlerinize yük bindirmeden vücuttaki kasların tonusunun iyi olmasını sağlar. Vücut ısısı artmadan yapabilecek bir egzersiz.

Gebelik ve Yürüme

Oldukça faydalı çünkü vücut için güvenli. Yürümek koşmaktan çok daha kolaydır ve kolaylıkla yapılabilir. Yavaş yavaş başlanmalı, düşme riskini azaltmak için ayak tabanını destekleyen uygun ayakkabı kullanılmalı.

Gebelik ve Koşma

Koşma alışkanlığınız varsa koşmaya devam edebilirsiniz. Eğer gebelik öncesi koşmuyorsanız gebelikte de koşmayın.

Gebelik ve Bisiklet

Bisikletteki en iyi şey bisikletin sizin ağırlığını taşımasıdır. Sabit bisiklet ile spor yapmak daha iyi çünkü düşme olasılığı çok daha az.

Gebelik ve Yoga

Yoga vücuttaki stres ve gerginliği almak için uzun süreli durma egzersizi. Yoganın birçok çeşidi gebe ve bebek için faydalı. Sırt üstü yatmaktan ve fazla germe hareketi yapmaktan kaçınılması gerekir.

Gebelik ve Aerobik

Daha önceden yapıyorsanız devam edebilirsiniz. Dengenizi kaybedecek hareketlerden kaçınmanız gerekir.

Gebelik ve Dans

Dönme, atlama ve sıçrama  yapmamalı.

Sakınılacak Egzersizler

Gebelik ve Kayak

Düşme riski nedeniyle yapılmamalı.

Gebelik ve Su Kayağı

Karında yaralanmaya sebep olur

Gebelik ve At Binme

At binme sırasında birçok sarsıntı ve ani hareketler size ve bebeğinize zarar verebilir. Ayrıca düşme riski çok fazla.

Egzersiz Yaparken

Dar kıyafetler kullanılmamalı. Ayakkabılar spor için uygun olmalı ve altı kaygan olmamalı. Spor esnasında molalar verilmeli, derin nefes alınmalı, sıvı tüketilmeli ve egzersiz sırasında kalp atımı dakikada 140′ı geçmemeli.

Hamilelik vücutta bir çok değişikliğin olduğu bir dönemdir. Hamilelik ve sonrası duygular, vücut şekli, yaşam tarzı ve ailesel davranışlar gibi birçok değişikliğe sebep olmaktadır. Hamilelikte stres oluşması normal bir durum olmasına rağmen aşırı stres gebeye çok rahatsızlık veren bir durumdur.

Hamilelikte stres şiddetli, orta ve hafif olabilir. Hafif stres bile gebelik ve sonrasında çocukların fizyolojik ve davranışsal (psikolojik) gelişimlerinde farklılıklar oluşturabilir.

Çok ve uzun süreli stres gestasyonel hipertansiyon, kalp hastalığı, prematür doğum, düşük doğum ağırlığı gibi sağlık problemlerine yol açar.

Hamilelikte Stres Nedenleri

Hamilelikte stresin nedenleri her kadında farklı olmasına rağmen sık olan sebepler vardır. Bunlar:

  • Bulantı, kusma, kabızlık, halsizlik, yorgunluk, sırt ağrısı gibi rahatsızlıklarla başa çıkamamak
  • Gebelik testlerinin yaptırılması
  • Daha önceki gebeliklerde olumsuz sorunların yaşanması ve gebelik kayıpları
  • Değişen gebelik hormonlarının ruh halini değiştirmesi
  • Doğum ve bebek bakım kaygıları
  • Gebeliğin ve bebeğin iş koşullarına etkisi
  • Zor hayat koşullarının beklenmedik bir hamilelikle daha zor hale gelmesi

Hamileliğe Etkisi Olan Stres Türleri

Hamilelik olmadan da stres oldukça fazla sağlık sorunları oluşturan bir durumdur.  İşteki sorunlar, trafik gibi süregelen stresin gebeliğe özel bir etkisi olmaz. Ancak gebelikte sorun oluşturma ihtimali olan birçok stres nedeni vardır. Bunlar:

  • Olumsuz hayat koşulları: boşanma, ciddi hastalık, ailede birisinin ölümü, iş kaybı,
  • Ciddi olaylar: deprem, salgın hastalık, savaş, terör olayları
  • Uzun süreli stres: Mali sorunlar, taciz, kronik hastalık, depresyon
  • Irkçılığa maruz kalma
  • Gebeliğe bağlı stres: düşük, sakat çocuk, erken doğum gibi olumsuz durumların olacağı kaygısı

Stresin Hamileliğe Etki Mekanizması

Stresin hamilelikteki etkisi net olarak bilinmemektedir. Bazı stres hormonları gebelikte komplikasyonlara neden olabilir. Ciddi ve uzun süreli stres immün sistemi etkileyebilir. Bunun sonucunda rahim içinde enfeksiyon olma ihtimali ve buna bağlı olarak erken doğum riski artar.

Strese reaksiyon olarak sigara kullanımı artabilir, depresyon ve anksiyete nedeniyle ilaç kullanımı başlayabilir ve bu durumlar bebek gelişimini kötü etkiler.

Hamilelikteki yüksek derecede stres bebeğin ileriki hayatında dikkat eksikliğine ve beyin ile immün sistem gelişiminde olumsuz etkisi olabilir.

Gebelikte stresin dolaylı etkisi

Şekil 1: Stresin insan gelişimi ve sağlığı için direk ve dolaylı etkisi

Annenin Hamilelikte Strese Cevabı

Hamilelikte endokrin, sinir ve immün sistem anne ve bebeğin gelişimi için değişikliklere uğrar. Hamilelikte oluşan stres bu dengenin bozulmasına neden olabilir.

Annenin gebelikte strese cevabı

Şekil 2: İmmün ve endokrin sistemin gebeliğe desteği. HPA hipotalamus-pitüiter-adrenal CRH kortikotropin releasing hormon.

Gebelikte ruh hali değişiklikleri sık görülmesine rağmen  % 8-13 arası kadında anksiyete ve depresyon gelişmekte.

Stresin Hamilelik ve Doğuma Etkisi

Hamilelikte stres indirek olarak sağlıklı bebek gelişimini etkiler. Erken dönemde gelişen şiddetli stres sonucunda kalp, sinir sistemi anomalilerinde ve yarık damak dudak olgularında artışlar görülmüştür. Aynı şekilde şiddetli streste anne adayında artış tespit edilen tespit edilen bulgular:

  • Erken doğum riski artışı
  • Erken doğum
  • Düşük doğum ağırlıklı bebek
  • Preeklampsi
  • Gestasyonel diyabet

Hamilelikteki Stresin Bebeğe Uzun Dönem Etkileri

Hamilelikte oluşan stres doğum sonrasında fizyolojik, immünolojik ve davranışsal durumlarını etkilemektedir. Bebek ve çocuklarda anne adayındaki strese bağlı görülebilecek durumlar:

  • Bağlanma zorlukları
  • Strese aşırı cevap
  • Astım
  • Alerji
  • Huysuzluk
  • Davranışsal bozukluklar

Hamilelikte Stres Nasıl Azaltılır?

Hamilelikte stresin azaltılma yolları:

  • Stres olan durum mutlaka eş, arkadaş ya da doktor ile paylaşılmalı
  • Gebelikteki oluşan durumun geçici olduğu ve doğum sonrasında fiziksel özelliklerin tekrar düzeleceği bilinmeli
  • Sağlıklı yiyecekler yenilmeli, düzenli eksersiz yapılmalı ve uyunmalı
  • Müzik dinlemeli
  • Arkadaşlar ve aile ile daha fazla zaman geçirilmeli
  • Güvendiğiniz kişilerden basit şeyler için bile olsa destek istenmeli
  • Sizi rahatlatan müzik, resim, spor gibi aktivitelere daha fazla zaman ayırın
  • Depresyona girdiğinizi düşünüyorsanız tedavi için doktorunuzdan yardım isteyin
  • Sevdiğiniz işlerle ve hobilerle uğraşın
  • Size yardım etmek isteyenlerin yardımlarını geri çevirmeyin



Gebelik bir kadının hayatındaki en mutlu zamanlardan biri olarak düşünülür fakat çoğu kadında bu dönemde korku, kaygı, stres, üzüntü ve hatta gebelikte depresyon olur. Çeşitli araştırmalara göre gebe kadınların % 14-23 ünde depresyon bulguları gözlenir.

Gebelikte depresyon bir duygusal bozukluk (mood disorder) olup hayatı boyunca 4 kadından birinde görülür. Gebelikte de bunun olması hiçte sürpriz değildir. Ancak gebelikteki depresyon çoğu zaman hormonal bir dengesizlik olarak algılandığı için çoğu zaman tanısı konmaz.

Bu hem bebek hem de anne için tehlikelidir.

Depresyon gebelikte mutlaka tespit edilip, tedavi edilmesi ve gebeye destek tedavisinin sürdürülmesi gereken bir hastalıktır.

gebelikte depresyon

Gebelikte Depresyon

Gebelikte depresyon (doğum öncesi depresyon) depresyon gibi klinik bir hastalıktır. Duygusal bozukluklar beyin kimyasını değiştiren hastalıklardır.

Gebelikte hormonal değişiklikler depresyon ve anksiyete (kaygı) ile ilgili beyindeki kimyasalların değişmesine neden olur. Bu değişiklikler ilerleyerek gebelikte depresyona neden olur.

Gebelikte Depresyon Belirtileri Neler?

Gebelikte depresyon olan kadınlarda aşağıdaki bulgular 2 hafta veya daha uzun süreli oluyordur:

  • Sürekli üzüntü hali
  • Konsantrasyonda zorluk
  • Çok az veya çok fazla uyuma
  • Daha önceden hoşlandığı aktivitelere ilgisini kaybetme
  • İntihar ve ölüm düşüncesi, üzüntü
  • Anksiyete
  • Değersiz ve suçlu hissetme
  • Yeme alışkanlıklarında değişiklik

Gebelikte Depresyonu Neler Tetikler?

  • İlişkideki problemler
  • Aile ve kişisel daha önceki depresyon olması
  • Kısırlık tedavisi
  • Daha önceki gebelik kayıpları
  • Stres
  • Gebelikteki komplikasyonlar
  • Travma ve taciz öyküsü

Gebelikte Depresyon Bebeğe Zarar Verir mi?

Tedavi edilmeyen depresyon anne ve bebek için tehlikedir. Depresyon tedavi edilmezse yetersiz beslenme, yetersiz sıvı alımı, içki, sigara ve intihar girişimi olabilir. Bunların sonucunda erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve gelişimsel problemler gözlenebilir. Depresyondaki gebe kendisini koruma arzusunda olmayacaktır. Depresyon olan gebelerin bebekleri doğumdan sonra daha huzursuz ve ajite olmakta.

Gebelikte Depresyonun Tedavisi

Tedavi seçenekleri:

  • Destek grupları
  • Kişisel psikoterapi
  • İlaç tedavisi

Gebelikte Depresyonun İlaçla Tedavisi Güvenli mi?

Gebelikte kullanılan antidepresanların güvenliği ve uzun dönem etkileri hakkında şüpheler var. Depresyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yeni doğanda fiziksel bozukluklar, kalp problemleri, pulmoner hipertansiyon, ve düşük doğum ağırlığı gibi problemlere neden olabilmekte.

İlaç tedavisi yerine hafif ve orta derece depresyonlarda grup tedavisi ve psikoterapi uygulanabilir. Şiddetli depresyon durumlarında tedaviye ilaç tedavisi mutlaka eklenmeli.

Kullanılan ilaçların tamamı plasentadan geçer.

Majör depresyon (şiddetli depresyon) tedavisinde risk fayda durumuna göre ilaç tedavisi yapılmalı. Kullanılan ilaçların çoğu bebek için çok az sorun oluşturabilecek ilaçlardır.

Gebelikte Depresyonun Tedavi Etmenin Doğal Yolları Var mı?

Birçok kadın gebelikte ilaç kullanmak yerine depresyon tedavisi için başka yollar denemekte. Hafif ve orta depresyonda grup tedavisi, psikoterapi uygulanabilir.

Bunlara ek olarak bazı doğal yollar destekleyici olarak kullanılabilir:

  • EgzersizSeretonin seviyesi artar, kortizol seviyesi düşer
  • İstirahat: Yeteri kadar uyumak stresi azaltır ve vücudun kendini düzenlemesine yardımcı olur. Aynı saatlerde uyunmalı ve aynı saatlerde işe gidilmeli.
  • Beslenme: Birçok besin ruhsal değişikliklere neden olabilir. Kafein, şeker, karbonhidrat ve proteinden düşük diyet zihinsel ve fiziksel iyileşmeye yol açar. Kendinizi daha iyi hissettirecek yiyecekler yenilmeli.
  • Akapunktur: Depresyonda yeni kullanılmaya başlanan bir yöntem
  • Omega-3 Yağ asidleri: Depresyon bulgularında azalmaya neden olmakta. Omega-3 alınırken cıva kapsamayan olanından emin olunmalı.
  • Bitkisel VitaminlerMagnezyum, 5-HTP, Vitamin B6 ve SAM-e içeren bitkisel vitaminler serotonin seviyesini yükselterek etkili olmakta.

Depresyonunuzu asla kendi başınıza yenmeye çalışmayın. Mutlaka destek almanız gerekir. Bebeğinizin de tedavi olmanıza ihtiyacı olduğunu unutmayın.

Gebelikte Duygusal Değişiklikler (mood swing)

Gebeyseniz yada gebe olan birisiyle yakından ilgileniyorsanız duygusal değişiklikleri fark etmişsinizdir. Gebe olmaktan heyecanlanmış olabilirsiniz ve aynı zamanda strese de girebilirsiniz. Sürekli endişeleriniz olabilir.

İyi bir anne olabilecek miyim? Bebeğim sağlıklı olacak mı? Bebeğin ihtiyaçlarını karşılamaya param yetecek mi? Bebek için doğru şeyleri yapabilecek miyim? Bunun gibi sorular sürekli kafamızı meşgul edecektir.

Gebelikte Duygusal Değişikliklerin Sebebi Nedir?

Gebelikteki duygusal değişiklikler stres, yorgunluk, vücut metabolizmasındaki değişiklikler ve östrojen ve progesteron hormonlarının artışı nedeniyle olmakta. Hormon seviyesindeki değişiklik beyinde hücreler arası iletimden sorumlu nörotransmiterleri etkilemekte ve bunun sonucunda beyinde kimyasal değişiklikler olmakta.

Duygusal değişiklikler en fazla ilk trimesterde 6-10. haftalarda ve 3. trimesterde doğuma hazırlanırken olmakta.

Duygusal Değişikliklerle İlgili Ne Yapılabilir?

Gebelikte  yalnız olmadığınızı bilmeniz önemlidir. Olanların normal olması gereken değişiklikler olduğunu bilmelisiniz.

Stres seviyenizi düşürmek bu döneme daha çabuk uyum sağlamanıza yardımcı olacaktır.

Bunun için:

  • Daha fazla uyumalı
  • Gün içinde istirahat edebilecek vakit yaratmalı
  • Düzenli spor yapmalı
  • İyi yemek yemeli
  • Gün içinde şekerleme yapılmalı
  • Yürüyüş yapılmalı
  • Arkadaşlarla sinema yada benzer sosyal faaliyetler yapılmalı
  • Yoga yapılabilir

Duygusal değişiklikler 2 haftadan fazla sürerse ve daha kötü hissedilirse doktorunuza başvurmalısınız. Depresyon bu dönemdeki en sık rastlanılan problem olduğu unutulmamalı.